Wskaźniki cierpienia zwierząt
Jeśli zgodzimy się, że pewne zachowania u ludzi wskazują na ich cierpienie, zgodnie z logiką ewolucyjną należy zaakceptować, że te same zachowania u zwierząt pozaludzkich również oznaczają cierpienie. Często na przykład możemy zauważyć że zwierzęta cierpią słysząc ich wycie i skomlenie, lub widząc jak zwijają się z bólu, albo koncentrują uwagę na zranionej części ciała. W dłuższej perspektywie uraz i chroniczny ból są wyrażane poprzez nienaturalną postawę ciała zwierzęcia lub zmianę charakterystycznych zachowań.
Zdarzają się jednak przypadki gdy nie wiemy jak zinterpretować zachowania zwierząt, które przecież różnią się od ludzi. Są także sytuacje, w których zwierzęta ukrywają swoje emocje. Z punktu widzenia ewolucji to naturalne że roślinożercom zagrażają drapieżniki, których łowiecki sukces zależy od umiejętności wyszukiwania słabych i chorych zwierząt. Z tego powodu zwierzęta okazujące ból mają większą szansę zostać schwytane niż te, które tego nie robią. A to oznacza, że – mówiąc ogólnie – proces ewolucji wykształcił w roślinożercach potrzebę ukrywania oznak cierpienia. To z kolei spowodowało, że niektóre zwierzęta, które pozornie nie wyglądają na cierpiące, mogą w rzeczywistości przeżywać w milczeniu ogromny ból. Wynika z tego, że jeśli chcemy dowiedzieć się, czy dane zwierzę cierpi, musimy zwrócić uwagę na inne wskaźniki, takie jak te związane ze stanem zdrowia.
Dodatkowo, na podstawie sytuacji w jakiej znajduje się zwierzę możemy wnioskować czy cierpi. Nawet nie mając dostępu do innych informacji, ale widząc że zwierzę jest poparzone czy ranne, rozumiemy że ono cierpi, gdyż wiemy, że (w normalnych okolicznościach) urazy są bolesne. Ten oczywisty przykład ilustruje jak można ustalić fakty w oparciu o sytuację, ale nietrudno też znaleźć mniej jednoznaczne przykłady. Zdarzają się nieoczywiste sytuacje, które mają negatywny wpływ na samopoczucie zwierząt – jednak rozumiemy je dopiero po czasie, w oparciu o wcześniejsze obserwacje. Gdy zostaną one wystarczająco zbadane i potwierdzone, nie musimy już analizować każdego kolejnego przypadku by wywnioskować, że zwierzętom w takich okolicznościach dzieje się krzywda.
Istnieją również fizjologiczne wskaźniki cierpienia, takie jak drżenie, pocenie się, rozszerzone źrenice, przyspieszone bicie serca, dyszenie, problemy z układem oddechowym itp. Istnieje oczywiście szereg bardziej zaawansowanych badań medycznych, które pomogłyby odkryć inne oznaki cierpienia, ale zazwyczaj przeprowadzenie ich jest niemożliwe.
Źródła
Animal Welfare Research Group z Uniwersytetu w Edynburgu posiada stronę internetową, na której można znaleźć wiele materiałów i zasobów poświęconych temu, jak rozpoznawać cierpienie u zwierząt pozaludzkich.
Guidelines on the Recognition and Assessment of Pain in Animals
Animal Welfare Information Center, del United States Department of Agriculture, posiada stronę internetową z licznymi odnośnikami
A Reference Source for the Recognition & Alleviation of Pain & Distress in Animals
Inne źródła dotyczące tego tematu:
USDA Farm Animals – Pain and Distress
International Veterinary Academy of Pain Management
Recognizing Pain in Animals, Institute for Laboratory Animal Research
Powyższe materiały mogą stanowić dobre źródła informacji, ale należy pamiętać, że zostały one napisane z perspektywy interesów tych, którzy wykorzystują zwierzęta pozaludzkie jako zasoby.
Polecana bibliografia
Bonica, J. (1990) The management of pain, 2nd ed., Philadelphia: Lea and Febiger.
Broom, D. M. (1991) „Animal welfare: Concepts and measurement”, Journal of Animal Science, 69, s. 4167-4175.
Dawkins, M. S. (1980) Animal suffering: The science of animal welfare, London: Chapman and Hall.
Dawkins, M. S. (2004) „Using behaviour to assess animal welfare”, Animal Welfare, 13, s. 3-7.
DeGrazia, D. & Rowan, A. (1991) „Pain, suffering, and anxiety in animals and humans”, Theoretical Medicine and Bioethics, 12, s. 193-211.
Dell’Omo, G.; Fiore, M. & Alleva, E. (1994) „Strain differences in mouse response to odours of predators”, Behavioural Processes, 32 (2), s. 105-115.
Edelman, D. B.; Baards, B. J. & Seth, A. K. (2005) „Identifying hallmarks of consciousness in non-mammalian species”, Consciousness and Cognition, 14, s. 169-187.
Elwood, R. W. (2011) „Pain and suffering in invertebrates?”, Institute of Laboratory Animal Resources Journal, 52, s. 175-184.
Flecknell, P. A. (1988) „The control of pain in animals”, in Grunsell, C. S. G.; Raw, Mary-Elizabeth & Hill, F. (eds.) The veterinary annual, Toronto: Scientechnica, s. 43-48.
Gentle, M. J. (1992) „Pain in birds”, Animal Welfare, 1, s. 235-247.
Keefe, F. J.; Fillingim, R. B. & Williams, D. A. (1993) „Behavioral assessment of pain: Nonverbal measures in animals and humans”, ILAR Journal, 33, s. 3-13.
Kruger, L. (ed.) (1996) Pain and touch: Handbook of perception and cognition, 2nd ed., San Diego: Academic Press.
Molony, V.; Kent, J. E. & McKendrick, I. J. (2002) „Validation of a method for assessment of acute pain in lambs”, Applied Animal Behaviour Science, 76, s. 215-238.
Morton, D. B. & Griffiths, P. H. M. (1985) „Guidelines on the recognition of pain, distress and discomfort in experimental animals and an hypothesis for assessment”, Veterinary Record, 116, s. 431-436.
Rushen, J. (1991) „Problems associated with the interpretation of physiological data in the assessment of animal welfare”, Applied Animal Behaviour Science, 28, s. 381-386.
Rutherford, K. M. D. (2002) „Assessing pain in animals”, Animal Welfare, 11, s. 31-54.
Seth, A. K.; Baars, B. J. & Edelman, D. B. (2005) „Criteria for consciousness in humans and other mammals”, Consciousness and Cognition, 14, s. 119-139.
Smith, J. A. (1991) „A question of pain in invertebrates”, ILAR Journal, 33, s. 25-31 [ostatnia wizyta 25 grudnia 2013].
Sneddon, L. U. (2009) „Pain and distress in fish”, ILAR Journal, 50, s. 338-342 [ostatnia wizyta 12 stycznia 2014].
Weary, D. M.; Niel, L.; Flower, F. C. & Fraser, D. (2006) „Identifying and preventing pain in animals”, Applied Animal Behaviour Science, 100, s. 64-76.
Weiskrantz, L. (1995) „The problem of animal consciousness in relation to neuropsychology”, Behavioral Brain Research, 71, s. 171-175.
Zimmerman, M. (1986) „Physiological mechanisms of pain and its treatment”, Klinische Anaesthesiol Intensivether, 32, s. 1-19.