Negatywny konsekwencjalizm

Negatywny konsekwencjalizm

Według konsekwencjalizmu, zanim zadecydujemy jak należy postępować powinniśmy najpierw ustalić jak nasze działania mogą wpłynąć na interesy różnych istot. Negatywny konsekwencjalizm to odmiana konsekwencjalizmu, która skupia się na redukcji tego, co negatywne (na przykład cierpienia), ponieważ zakłada, że nie ma rzeczy pozytywnych per se, są natomiast rzeczy same w sobie negatywne. Dlatego zwolennicy negatywnego konsekwencjalizmu decydując jak należy postępować rozważają, czy ich działania doprowadzą do cierpienia, czy je wyeliminują, czy też może je zwiększą lub zmniejszą.

Według negatywnego konsekwencjalizmu, naszym priorytetem powinna być jak największa redukcja cierpienia. Żadna ilość dobra nie może zrekompensować obecności cierpienia.

Jedną z form negatywnego konsekwencjalizmu jest negatywny utylitaryzm. Inne formy negatywnego konsekwencjalizmu to negatywny priorytetanizm, negatywny konsekwencjalistyczny egalitaryzm, oraz inne konsekwencjalne systemy, według których nie istnieją pozytywne wartości.

Aby dostrzec różnice pomiędzy klasycznymi formami konsekwencjalizmu i negatywnym konsekwencjalizmem, przyjrzyjmy się negatywnemu utylitaryzmowi. Negatywny utylitaryzm i klasyczny utylitaryzm różnią się w znacznym stopniu, ale kilka ich podstawowych cech jest wspólnych.

Klasyczny utylitaryzm charakteryzują następujące trzy poglądy:

(1) Dobro istoty zależy od tego, jak bardzo jest ona szczęśliwa i ile jej pragnień jest zaspokojonych; im więcej, tym suma tego dobra jest większa. Ilość szczęścia jest równa ilości szczęścia pomniejszonego o cierpienie i niezaspokojone potrzeby.

(2) Naszym głównym celem powinna jak największa suma szczęścia.

(3) Należy postępować tak, aby całkowita suma szczęścia była coraz większa.

Negatywny utylitaryzm charakteryzują trzy poglądy:

(1) Dobro istoty zależy od ilości cierpienia jakiego ona doznaje i ilości jej niezaspokojonych pragnień; im ich mniej, tym większe dobro tej istoty.

(2) Suma cierpienia powinna być jak najniższa.

(3) Należy postępować tak, aby całkowita suma cierpienia była jak najmniejsza.

W przeciwieństwie do klasycznego utylitaryzmu, utylitaryzm negatywny zakłada, że żadna ilość pozytywnych doświadczeń nie może zrekompensować nawet najmniejszej ilości cierpienia. Według klasycznych utylitarystów, cierpienie można usprawiedliwić, jeśli prowadzi ono do jeszcze większej ilości szczęścia. Negatywny utylitaryzm nie akceptuje takich poglądów.

W związku z tym, w wielu przypadkach negatywny utylitaryzm broni decyzji podobnych decyzjom jakie podejmowane są w innych konsekwencjalistycznych teoriach, takich jak egalitaryzm i priorytetanizm, ale różnych od tych wyrażanych w klasycznym utylitaryzmie. Na przykład, klasyczny utylitaryzm dopuszcza sytuację, w której ktoś uzyskuję znaczną ilość szczęścia kosztem stosunkowo niedużego cierpienia innej osoby. Negatywny utylitaryzm i egalitaryzm nie dopuszcza takiej opcji.

Co na to inne konsekwencjalistyczne systemy? Negatywny priorytetanizm skupia się na zmniejszeniu cierpień, zwracając szczególną uwagę na tych, którzy cierpią najbardziej. Negatywny konsekwencjalistyczny egalitaryzm również zajmuję się redukcją cierpień i także walczy z nierównością.

Istnieją przypadki w których negatywny utylitaryzm prowadzi do innych wniosków niż te płynące z egalitaryzmu, negatywnego egalitaryzmu, priorytetanizmu i negatywnego priorytetanizmu. Wyobraźmy sobie na przykład następującą sytuację: w skutek naszych działań jedna osoba odczuwa znaczny ból, a inna nic nie czuję. Gdy będziemy działać w inny sposób, obie osoby będą cierpieć, ale w mniejszym stopniu niż osoba z pierwszego przykładu. Inaczej mówiąc, w ostatnim przykładzie cierpienia będzie równomiernie rozłożone na dwie osoby i tym samym będzie mniejsze dla każdej z nich niż w przypadku jednej osoby biorącej na siebie jego całość. Według negatywnego utylitaryzmu nie ma różnicy między całkowitym cierpieniem dwóch osób, a cierpieniem doświadczanym przez jedną z nich w pierwszym przykładzie (ponieważ cierpienie dzieli się równo na dwie osoby). Jednak, według egalitaryzmu i negatywnego egalitaryzmu jest niedopuszczalne, aby tylko jedna osoba cierpiała. A to dlatego, że taka osoba jest w znacznie gorszej sytuacji niż osoby które dzielą się ciężarem cierpienia. W tym przypadku negatywny utylitaryzm jest zbieżny z jego klasyczną odmianą, ponieważ rozważamy tylko całkowitą sumę cierpienia, a nie jego rozkład.

Istnieją również poglądy nieuwzględniane przez negatywny konsekwencjalizm, które nie akceptują działań na rzecz wzrostu szczęścia, jeśli te wiążą się z zadawaniem cierpienia. Ludzie mający takie poglądy nie akceptują zadawania cierpień nie dlatego, że istotna dla nich jest tylko redukcja cierpienia, ale ponieważ po prostu uważają za niemoralne zadawanie cierpień innym z jakiegokolwiek powodu. Jest to pogląd deontologiczny, lub inaczej niekonsekwencjalny.

W praktyce, negatywny konsekwencjalizm to teoria, która zazwyczaj chroni najsłabszych i sprzeciwia się ich wykorzystywaniu dla dobra innych, gdy ci pierwsi z tego powodu cierpią. Ponieważ zwierzęta pozaludzkie są zdolne do cierpienia, według negatywnego konsekwencjalizm krzywdzenie ich lub zadawanie im cierpienia dla zysku jest moralnie nie do przyjęcia. Z tego powodu eksploatacja zwierząt pozaludzkich jest moralnie niedopuszczalna.

Według negatywnego konsekwencjalizmu, negatywnego priorytanizmu, negatywnego utylitaryzmu i negatywnego konsekwencjalnego egalitaryzmu, należy również pomagać cierpiącym zwierzętom pozaludzkim. Nawet jeśli zwierzęta pozaludzkie cierpią z powodu innego niż wykorzystywania ich przez ludzi, należy im pomagać na tyle ile to możliwe, i tak długo, dopóki nie powodujemy naszym działaniem znacznego cierpienia u innych istot.


Polecana bibliografia

Acton, H. B. & Watkins, J. W. N. (1963) „Symposium: Negative utilitarianism”, Proceedings of the Aristotelian Society, Supplementary Volumes, 37, s. 83-114.

Benatar, D. (2006) Better never to have been: The harm of coming into existence, New York: Oxford University Press.

Chao, C. (2012) „Negative average preference utilitarianism”, Journal of Philosophy of Life, s. 55-66.

Contestabile, B. (2013 [2005]) „Negative utilitarianism and justice”, Philosophy as Therapy [ostatnia wizyta 11 czerwca 2016].

Gloor, L. (2017) „Tranquilism”, Center on Long-Term Risk, 18 July [ostatnia wizyta 21 sierpnia 2017].

Gloor, L. (2019 [2016]) „The case for suffering-focused ethics”, Center on Long-Term Risk, 26 August [ostatnia wizyta 15 lipca 2017].

Goodman, C. (2009) Consequences of compassion: An interpretation and defense of buddhist ethics, Oxford: Oxford University Press.

Griffin, J. (1979) „Is unhappiness morally more important than happiness?”, The Philosophical Quarterly, 29 (114), s. 47-55.

Keown, D. (2005) Buddhist ethics: A very short introduction, Oxford: Blackwell.

Knutsson, S. (2016) „The one-paragraph case for suffering-focused ethics”, Simon Knutsson, Oct. 2 [ostatnia wizyta 11 czerwca 2020].

Knutsson, S. (2019) „The world destruction argument”, Inquiry, 29 Aug [ostatnia wizyta 29 czerwca 2021]

Mayerfeld, J. (1996) „The moral asymmetry of happiness and suffering”, The Southern Journal of Philosophy, 34, s. 317-338.

Mayerfeld, J. (2002) Suffering and moral responsibility, Oxford: Oxford University Press.

Pearce, D. (2010) „Why be negative?”, The Hedonistic Imperative [ostatnia wizyta 16 październik 2012].

Pearce, D. (2017) Can biotechnology abolish suffering?, North Carolina: The Neuroethics Foundation.

Sikora, R. I. (1976) „Negative utilitarianism: Not dead yet”, Mind, 85, s. 587-588.

Smart, R. N. (1958) „Negative utilitarianism”, Mind, 67, s. 542-543.

Suffering Focused Ethics Resources (n.d.).

Tomasik, B. (2019 [2013]) „Three types of negative utilitarianism”, Reducing Suffering, Mar 23 [ostatnia wizyta 05 lutego 2021].

Tranöy, K. E. (1967) „Asymmetries in ethics: On the structure of a general theory of ethics”, Inquiry, 10, s. 351-372.

Vinding, M. (2020) Suffering-focused ethics: Defense and implications, Copenhagen: Ratio Ethica [ostatnia wizyta 20 lutego 2021].