Droga do rzeźni

Podróż zwierzęcia do rzeźni jest procesem niezwykle stresującym i może skutkować jego śmiercią podczas transportu. Można by twierdzić, że śmierć jest nieunikniona, ponieważ zwierzęta tak czy inaczej stracą życie w rzeźni, jednak fakt, iż są one narażone na utratę życia w drodze, daje nam wyobrażenie o tym, co zwierzęta przechodzą podczas tej podróży oraz w jak strasznych warunkach się ona odbywa.

Podczas transportu niektóre zgony zdarzają się z powodu upału lub upadków, w wielu przypadkach jednak zwierzęta doświadczają śmiertelnych ataków serca, spowodowanych wysokim poziomem stresu, który jest wynikiem złych warunków podczas transportu.

W tym czasie zwierzęta, oprócz stresu związanego z nieznanym środowiskiem, stają twarzą w twarz z wyjątkowymi wyzwaniami, takimi jak:

• Warunki pogodowe: upał, słońce, zimno, wiatr. Brak wentylacji może doprowadzić do przegrzania zagród, w których są transportowane;
• Brak pożywienia i wody, który może prowadzić do wyczerpania, osłabienia i odwodnienia;
• Konieczność pozostawania w pozycji stojącej przez bardzo długie okresy czasu, co może prowadzić do ogromnego przemęczenia i wyczerpania;
• Zranienia i inne fizyczne krzywdy spowodowane walkami, do których może dochodzić pomiędzy zwierzętami z powodu niezwykle stresującej sytuacji;
• Wzajemne popychanie się zwierząt związane z podróżą po drogach, spowodowane: wybojami, natężeniem ruchu ulicznego, prędkością pojazdu i rondami;
• Poślizgnięcia, upadki i obijanie się o ściany ciężarówki lub skrzyń, w których przewożone są zwierzęta, co może powodować zranienia, wewnętrzne krwotoki oraz złamania kości;
• Przepełnienie zagród, w których transportowane są zwierzęta, co może skutkować ich uduszeniem.

Ptaki

Ptaki (kurczaki, kury, indyki, gęsi, kaczki) są zgrupowane razem i wsadzane do skrzynek, w których ledwo mogą się poruszać. Skrzynki układane są jedna na drugiej, przez co zwierzęta, które znajdują się w dolnej i środkowej części ciężarówki, cierpią z powodu znacznie gorszej wentylacji oraz z powodu intensywnego przegrzania. Natomiast te, które znajdują się w górnej części pojazdu, mogą ucierpieć bardziej z powodu ekspozycji na złe warunki pogodowe.

Złamania kości nóg, bioder i skrzydeł zdarzają się częściej zwykle podczas transportu, szczególnie w trakcie ładunku i rozładunku. Od załogi odpowiedzialnej za chwytanie i załadunek ptaków na ciężarówkę wymaga się często, aby ładowała około 1000-1500 zwierząt na godzinę. Zwierzęta są zazwyczaj chwytane za kończyny i gwałtownie wkładane (czasem wrzucane) do skrzynek transportowych, co prowadzi często do złamań i krwotoków wewnętrznych.¹ Kończyny ptaków mogą także zostać uszkodzone, jeśli zostaną one uwięzione w skrzyniach w niewygodnej pozycji, co powoduje zranienia i ogólny dyskomfort.

Na złamania kości w trakcie transportu najbardziej narażone są ptaki nieśne, zwłaszcza te hodowane w klatkach bateryjnych.³ Dzieje się tak, ponieważ całe swoje życie spędzają zamknięte w klatkach, pozbawione możliwości poruszania skrzydłami czy ćwiczenia mięśni. Sprawia to, że ich kości stają się słabe i łamliwe.⁴ Z powodu złych warunków życia wskaźnik śmiertelności wśród kur niosek wynosi 26%,⁵ a wśród kurcząt płci męskiej 15%.⁶

Ogromna ilość zwierząt umierających podczas transportu daje nam wyobrażenie o tym, jakim przykrym doświadczeniem musi być droga do rzeźni. Stres jest głównym czynnikiem powodującym śmiertelność zwierząt podczas tej podróży. Szacuje się, że 47% przypadków śmiertelnych wśród zwierząt jest wynikiem niewydolności i ataku serca. 35% przypadków to wynik urazów, w tym złamań lub zwichnięć bioder (76%), krwotoków wątroby (11%) i urazów głowy (8%).⁷ W wielu badaniach wykazano, iż obecność wysokiego poziomu hormonów stresu podczas transportu ptaków przyczynia się do ich śmierci.⁸

Owce

Załadunek i rozładunek oraz początek drogi są dla owiec najbardziej stresującymi momentami.⁹ Załadunek wymaga bliskiego kontaktu z ludźmi, co wywołuje strach u zwierząt nieprzyzwyczajonych do takiej formy kontaktu z człowiekiem.

Podobnie jak w przypadku ptaków, owce również ulegają zranieniom w trakcie załadunku i rozładunku, w wyniku tempa jakie narzuca się temu procesowi. Ponieważ zwierzęta są przestraszone, zwykle stawiają opór podczas próby załadowania czy rozładowania ich. By zmusić je do ruszenia się, owce są czasami bite przy pomocy poganiaczy elektrycznych, w szczególnie czułe miejsca, takie jak oczy, pysk, brzuch czy genitalia. Zdarza się, iż pracownicy, żeby popchnąć zwierzęta, ciągle jeszcze chwytają owce za futro, co powoduje u nich ból i wywołuje stres.¹⁰

ItDowiedziono, że zmiany fizyczne, wskazujące na stres podczas podróży, występują zazwyczaj w przeciągu pierwszych kilku godzin.¹¹ Możemy to zauważyć w rytmie uderzeń serca zwierzęcia. Pod wpływem stresu, tempo pracy serca owcy podnosi się i przez długi czas pozostaje na podwyższonym poziomie.¹² Tempo pracy serca podnosi się ze 100 do 160 uderzeń na minutę, gdy owca ładowana jest do pojazdu i pozostaje na tym poziomie przez co najmniej 15 minut. Podczas transportu podwyższone tempo pracy serca utrzymuje się przez co najmniej 9 godzin.¹³

Co więcej, podczas długich przewozów, ze względu na brak pożywienia i wody, których potrzebują oraz na skutek stresu sytuacyjnego, owce cierpią z powodu szybkiej utraty masy ciała Przykładowo, po 15 godzinach podróży owce tracą od 5,5 do 6% swojej masy ciała,¹⁴ a po 24 godzinach podróży 7 lub 8%.¹⁵

Świnie

Jak większość zwierząt, świnie przewożone są do rzeźni na pokładzie ciężarówek. Średniej wielkości ciężarówka może przewieźć 230 świń, jednak oznacza to, że każda świnia ma dla siebie średnio zaledwie pół metra kwadratowego przestrzeni. Brak miejsca jest źródłem stresujących sytuacji. Prowadzi do konfliktów i agresywnych zachowań między zwierzętami, w wyniku mieszania się różnych rodzin w warunkach ciasnoty.¹⁶

Różne badania wykazały, że podobnie jak w przypadku owiec, najbardziej stresującym etapem podróży dla świń jest załadunek i rozładunek.¹⁷ Tempo pracy serca świni znacząco rośnie podczas jej załadunku, następnie stopniowo opada, kiedy zwierzę oswoi się z wnętrzem pojazdu. Podczas rozładunku tempo pracy serca znowu gwałtownie rośnie, wskazując jednoznacznie, że zarówno moment załadunku jak i rozładunku jest dla zwierząt niezwykle stresujący.¹⁸

Zmiany te są wynikiem zarówno wysiłku fizycznego, gdy świnia zmuszana jest do wspinaczki na pokład pojazdu, jak i psychologicznych skutków opuszczenia zagrody. Gdy świnię zabiera się z zagrody, pozbawia się ją jedynego miejsca, które zna, zabiera się ją do nowego otoczenia i miesza z nieznanymi osobnikami.

Rampy załadunkowe sprawiają świniom szczególną trudność. Istnieją badania, które wskazują wzrost tętna o współczynnik 1,65, gdy są one zmuszane do wspięcia się na ciężarówkę. Pracownicy stosują poganiacze do bydła lub młotki, aby zmusić je do wspięcia się na rampę. Użycie poganiaczy powoduje dodatkowy wzrost tempa pracy serca.¹⁹

Z powodu hodowli krzyżowej, u świń występuje gen recesywny zwany “halotano”, który zwiększa ich podatność na stres. Świnie, u których ten gen występuje, będą szczególnie wrażliwe i będą odczuwać większy lęk podczas transportu.

Szacuje się, iż każdego roku, w samych Stanach Zjednoczonych, ginie 170 000 świń, a kolejne 420 000 spotyka kalectwo w wyniku obrażeń poniesionych podczas przewozu.²⁰

Krowy

Krowy zwykle transportuje się ciężarówkami lub koleją. Przewozi się je są parami lub w grupach. W badaniu obejmującym jedną podróż trwającą 24 godziny zaobserwowano, że krowy przewożone w parach (w skrzyniach) mają tendencję do upadania znacznie szybciej niż te przewożone w grupach.²¹ Kołysanie pojazdu w czasie jazdy może prowadzić do uderzeń o ściany skrzyń lub do wpadania zwierząt na siebie, co skutkuje obrażeniami kończyn dolnych, bioder lub kolan.

Dorosłe osobniki preferują pozycję stojącą,²² ale podczas podróży są podatne na utratę równowagi. Z tego powodu upadki dotykają zwłaszcza te zwierzęta, które znajdują się w górnej części pojazdu. Co więcej, prawdopodobnie wiele z nich upada z wyczerpania. Badania przeprowadzone na krowach ważących od około 570 do 600 kg wykazały, że zaczynają one upadać między 14-tą a 16-tą godziną podróży, pod warunkiem, że mają do tego wystarczająco dużo miejsca.²³ Często jednak nie mają na tyle wolnej przestrzeni.

Transport to również wielki stres dla cieląt z powodu zatłoczenia i bliskości innych, nieznanych im zwierząt. Dotyczy to szczególnie cieląt chowanych w indywidualnych klatkach, a nie w zagrodach. Czynniki stresogenne występujące podczas przewozu do rzeźni potęgują się u cieląt, które odsadzono od matki tuż przed transportem. Spowodowane jest to brakiem mleka i matczynej opieki.²⁴ Cielęta hodowane w małych, indywidualnych klatkach także wykazują trudności we wchodzeniu po rampach ciężarówek, ponieważ ich mięśnie są w stanie zaniku z powodu braku ruchu.

Wspólny przewóz krów i cieląt z odmiennych grup może prowadzić do walk pomiędzy nimi, czyniąc, i tak już złą sytuację, jeszcze gorszą.²⁵

---

Dodatkowe żródła

Abbott, T. A.; Guise, H. J.; Hunter, E. J.; Penny, R. H. C.; Bayne, P. J. & Easby, C. (1995) „Factors influencing pig deaths during transit: an analysis of drivers’ reports”, Animal Welfare, 4, s. 29-40.

Accorsi, P. A.; Biscotto, A.; Viggiani, R.; Prodan, C.; Bucci, D.; Beghelli, V.; Mattioli, M.; Petrulli, C. A.; Postiglione, G. & Milandri, C. (2017) “Changes in cortisol and glucose concentrations in rabbits transported to the slaughterhouse”, Livestock Science, 204, pp. 47-51.

Averos, X.; Herranz, A.; Sanchez, R.; Comella, J. X. & Gosalvez, L. F. (2007) „Serum stress parameters in pigs transported to slaughter under commercial conditions in different seasons”, Veterinarni Medicina, 52, s. 333-342 [ostatnia wizyta 13 stycznia 2017].

Bradshaw, R. H.; Parrott, R. F.; Goode, J. A.; Lloyd, D. M.; Rodway, R. G. & Broom, D. M. (1996) „Behavioural and hormonal responses of pigs during transport: Effect of mixing and duration of journey”, Animal Science, 62, s. 547-554.

Broom, D. M. (2003a) „Causes of poor welfare in large animals during transport”, Veterinary Research Communications, 27, suppl. 1, s. 515-518

Broom, D. M. (2003b) „Transport stress in cattle and sheep with details of physiological, ethological and other indicators”, DTW. Deutsche tierärztliche Wochenschrift, 110, s. 83-89.

Brown, S. N.; Knowles, T. G.; Wilkins, L. J.; Chadd, S. A. & Warriss, P. D. (2005) „The response of pigs to being loaded or unloaded onto commercial animal transporters using three systems”, Veterinary Journal, 170, s. 91-100

Costa, L. N. (2009) „Short-term stress: The case of transport and slaughter”, Italian Journal of Animal Science, 8, suppl. 1, s. 241-252.

Kent, J. E. (1997) „Stress in transported sheep”, Comparative Haematology International, 7, s. 163-166.

Vignola, G.; Giammarco, M.; Mazzone, G.; Angelozzi, G. & Lambertini, L. (2008) „Effects of loading method and crate position on the truck on some stress indicators in rabbits transported to the slaughterhouse”, in Xiccato, G.; Trocino, A. & Lukefahr, S. D. (eds.) Proceedings of the 9th World Rabbit Congress: Verona (Italy) – June 10-13, 2008, Brescia: Fondazione Iniziative Zooprofilattiche e Zootecniche, s. 1257-1262.

Voslárová, E.; Rubesova, L.; Vecerek, V.; Pistekova, V. & Malena, M. (2005) „Variation in the mortality rate of turkeys during transport to the slaughterhouse with travel distance and month”, Berliner und Munchener Tierarztliche Wochenschrift, 119, 386-390.

Warriss, P. D. & Brown, S. N. (1994) „A survey of mortality in slaughter pigs during transport and lairage”, Veterinary Record, 134, s. 513-515.

---

Notatki