Egalitaryzm

Egalitaryzm

Egalitaryzm to teoria etyczna uznająca, że szczęście, na tyle na ile to możliwe, powinno być równomiernie rozdzielone. Według niektórych zwolenników tego poglądu równość jest dobra, ponieważ nierówność jest zła i niesprawiedliwa sama w sobie. Według jeszcze innych równość jest dobra, a nierówność zła i dlatego powinniśmy dać pierwszeństwo interesom tych, którym wiedzie się najgorzej. Ten ostatni rodzaj egalitaryzmu jest często nazywany priorytarianizmem, ponieważ stawia za priorytet pomoc najbardziej potrzebującym.

Tak więc, według egalitaryzmu każdy powinien móc cieszyć się życiem na odpowiednim poziomie, a nie tylko ci, którzy żyją kosztem innych. Celem tej teorii jest nie tylko dążenie do jak największego szczęścia, lecz również do tego, aby to szczęścia, a nie cierpienia, doświadczała jak największa część populacji.

Egalitaryzm jest krytykowany w następujący sposób: większość z nas zgodzi się, że zwiększenie równości nie jest etyczne, jeśli oznacza znaczne ograniczenie szczęścia (również dla tych, którzy i tak są już w złej sytuacji). Można z tego wywnioskować, że tak naprawdę ważna jest suma szczęścia, a nie równość. Jednak egalitaryści by się z tym wnioskiem nie zgodzili, ponieważ zależy im nie tylko na równości, ale również na szczęściu. Dlatego też w przypadku opisanym powyżej przystaliby na to, że nie warto zwiększać równości kosztem szczęścia innych, natomiast w przeciwieństwie do na przykład, utylitarystów lub zwolenników teorii deontologicznych, egalitarystom zależy także na równości. W odróżnieniu od utylitarystów twierdzą oni, że warto jest ograniczyć całkowite szczęście, jeśli wiąże się z tym znaczny wzrost szczęścia dla tych, którym wiedzie się najgorzej, a także, że nie należy przestrzegać praw, które zabraniają pomocy najbardziej potrzebującym, z czym z kolei nie zgodziliby się zwolennicy teorii deontologicznych.

Egalitaryzm z zasady sprzeciwia się poglądom, które bronią dyskryminacji w stosunku do istot czujących. Zakłada więc, że należy brać pod uwagę dobro zwierząt pozaludzkich. Na ten fakt zwrócili uwagę tacy autorzy jak Ingmar Persson,1 Peter Vallentyne,2 Nils Holtug,3 oraz Lewis Gompertz – dziewiętnastowieczny autor pionierskich prac na ten temat.4 Egalitaryzm ma na uwadze los zwierząt pozaludzkich, ponieważ każdego roku miliardy z nich cierpią z powodu dyskryminacji i zaniedbania, co oznacza, że są w gorszej sytuacji niż większość ludzi.

Inne teorie również bronią zwierząt pozaludzkich przed krzywdą dowodząc, że nie ma powodów aby je krzywdzić lub odmawiać im pomocy kiedy jej potrzebują. Egalitaryzm akceptuje te poglądy, ale dowodzi też, że mamy też inne powody, aby troszczyć się o zwierzęta pozaludzkie. Jednym z nich jest fakt, że większość ludzi jest znacznie szczęśliwsza niż inne zwierzęta. Oczywiście niektórzy ludzie strasznie cierpią, jednak jeśli weźmiemy pod uwagę proporcje, los zwierząt pozaludzkich jest wyraźnie gorszy niż ludzi. Los tych, którzy są wykorzystywani przez ludzi jako surowiec jest straszny. Miliardy zwierząt są wykorzystywane w gospodarstwach, w których niezmiernie cierpią przez całe życie, i tak dość krótkie. Są zabijane dla mięsa i innych celów kiedy tylko jest to opłacalne. Życie zwierząt wolno żyjących również nie jest sielanką; one także bardzo cierpią, i to na wiele sposobów, a ich życie zwykle kończy się nagle, wkrótce po urodzeniu.

Według egalitarystów powinniśmy nie tylko mieć na uwadze los zwierząt pozaludzkich i ich bronić, ale nawet traktować je priorytetowo. A ponieważ ich sytuacja jest znacznie gorsza od sytuacji ludzi, ich dobro, według zwolenników tej teorii, powinno być dla nas nadrzędne.


Polecana bibliografia

Arneson, R. J. (1989) „Equality and equal opportunity for welfare”, Philosophical Studies, 56, s. 77-93.

Arneson, R. J. (1999) „What, if anything, renders all humans morally equal”, in Jamieson, D. (ed.) Singer and his critics, Oxford: Blackwell, s. 103-128.

Berlin, I. (1955-1956) „Equality”, Proceedings of the Aristotelian Society, 56, s. 301-326.

Casal, P. (2006) „Why sufficiency is not enough”, Ethics, 116, s. 296-326.

Cohen, G. A. (1989) „On the currency of egalitarian justice”, Ethics, 99, s. 906-944.

Crisp, R. (2003) „Equality, priority, and compassion”, Ethics, 113, s. 745-763.

Dworkin, R. (1981a) „What is equality? Part 1: Equality of welfare”, Philosophy and Public Affairs, 10, s. 228-240.

Dworkin, R. (1981b) „What is equality? Part 2: Equality of resources”, Philosophy and Public Affairs, 10, s. 283-345.

Faria, C. (2014) „Equality, priority and nonhuman animals”, DILEMATA, 14, s. 225-236 [ostatnia wizyta 16 kwietnia 2014].

Holtug, N. (2006) „Prioritarianism”, in Holtug, N. & Lippert-Rasmussen, K. (eds.) Egalitarianism: New essays on the nature and value of equality, Oxford: Oxford University Press, s. 125-156.

Holtug, N. & Lippert-Rasmussen, K. (2006) „An introduction to contemporary egalitarianism”, in Holtug, N. & Lippert-Rasmussen, K. (eds.) Egalitarianism: New essays on the nature and value of equality, op. cit., s. 1-37.

Horta, O. (2016) „Egalitarianism and animals”, Between the Species, 19, s. 109-145 [ostatnia wizyta 20 sierpnia 2016].

McKerlie, D. (1994) „Equality and priority”, Utilitas, 6, s. 25-42.

McMahan, J. (1996) „Cognitive disability, misfortune, and justice”, Philosophy and Public Affairs , 25, s. 3-35.

Parfit, D. (1995) Equality or priority, Kansas: University of Kansas.

Persson, I. (2007) „A defence of extreme egalitarianism”, in Holtug, N. & Lippert-Rasmussen, K. (eds.) Egalitarianism: New essays on the nature and value of equality, op. cit., s. 83-97.

Raz, J. (1986) The morality of freedom, Oxford: Oxford University Press.

Temkin, L. (1993) Inequality, Oxford: Oxford University Press.

Temkin, L. (2003) „Equality, priority or what?”, Economics and Philosophy, 19, s. 61-87.


Notatki

1 Persson, I. (1993) „A basis for (interspecies) equality”, in Cavalieri, P. & Singer, P. (eds.) The Great Ape Project, New York: St. Martin’s Press, s. 183-193.

2 Vallentyne, P. (2005) „Of mice and men: Equality and animals”, Journal of Ethics, 9, s. 403-433.

3 Holtug, N. (2007) „Equality for animals,” in Ryberg, J.; Petersen, T. S. & Wolf, C. (eds.) New waves in applied ethics, Basingstoke: Palgrave Macmillan, s. 1-24.

4 Gompertz, L. (1997 [1824]) Moral inquiries on the situation of man and of brutes, London: Open Gate.